براساس یک مطالعه جدید، مخازن باستانی مایاها، که از گیاهان آبزی برای فیلتر کردن و تمیز کردن آب استفاده می‌کردند، «می‌توانند به‌عنوان نمونه‌ای کهن الگو برای سیستم‌های آب طبیعی و پایدار برای رفع نیازهای آبی آینده عمل کنند». بر اساس مطالعات باستان شناسی مایاها مخازنی ساخته و نگهداری می کردند که بیش از ۱۰۰۰ سال مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این مخازن آب آشامیدنی هزاران تا ده‌ها هزار نفر از مردم شهرها را در فصل خشک سالانه پنج ماهه و در دوره‌های خشکسالی فراهم می‌کردند. بیشتر شهرهای اصلی دشت جنوبی مایاها در مناطقی پدید آمدند که فاقد آب سطحی بودند اما دارای خاک کشاورزی عالی بودند. آنها با ساختن سیستم های مخزنی که با مخازن کوچک شروع شد هم در اندازه وهم پیچیدگی رشد کرد جبران می کردند
گذشت زمان، مایاها برای هدایت، ذخیره و انتقال آب کانال ها، سدها، دریچه ها و برم ها ساختند. آنها از ماسه کوارتز برای تصفیه آب استفاده می کردند و گاهی آن را از فواصل دور به شهرهای بزرگی مانند تیکال در شمال گواتمالا وارد می کردند. یک هسته رسوبی از یکی از مخازن تیکال کشف شده که در ساخت آن از ماسه زئولیت استفاده شده که ناخالصی ها و میکروب های بیماری زا را فیلتر می‌کرد.علاوه بر آن مخزن های تیکال می توانستند بیش از ۹۰۰۰۰۰ متر مکعب آب را در خود جای دهند. برآوردهای باستان شناسان حاکی از آن است که حدود ۸۰۰۰۰ نفر در شهر و اطراف آن در دوره کلاسیک متأخر، تقریباً ۶۰۰ تا ۸۰۰ پس از میلاد زندگی می کردند و آب انبارها برای مردم و محصولات را در طول فصل خشک آب نگه می داشتند. حتی در آن زمان نیز آب پاک و قدرت سیاسی به طور جدایی ناپذیری به هم مرتبط بودند و بزرگترین مخازن در نزدیکی کاخ ها و معابد ساخته شده بودند و شاهان نیز برای جلب لطف نیاکان و خدای باران چاهک مراسمی را انجام می دادند. مایاها احتمالاً به گیاهان آبزی برای تصفیه مخازن متکی بودند. گیاهانی که امروزه بسیاری از آنها مانندcattails، sedges، نیزار هنوز در تالاب های آمریکای مرکزی ساکنند و خواص برخی از این گیاهان در هسته های رسوبی از مخازن مایا شناسایی شده اند. این گیاهان آب را فیلتر کرده و تیرگی را کاهش داده و نیتروژن و فسفر را جذب می کردند. مایاها باید هر چند سال یکبار لایروبی کرده و گیاهان آبزی را برداشت و دوباره پر می کردند. آن از خاکهای مملو از مواد مغذی و گیاهان پوسیده برای بارورسازی مزارع و باغ های شهری استفاده می نمودند. نمادین ترین گیاه آبزی مرتبط با مایاهای باستانی نیلوفر آبی، Nymphaea ampla است که فقط در آب تمیز رشد می کند. گرده آن در هسته های رسوبی چندین مخزن مایا یافت شده است. نیلوفرهای آبی نماد «سلطنت کلاسیک مایاها» بودند پادشاهان حتی تن پوشهای تزئین شده با گل‌ها و نیلوفرهای آبی در هنر مایا به تن می‌کردند. نیلوفرهای آبی شرایط اسیدی یا کلسیم بیش از حد مانند سنگ آهک یا غلظت بالای برخی از مواد معدنی مانند آهن و منگنز را تحمل نمی کنند. پس برای زنده نگه داشتن نیلوفرهای آبی، میرآبها آب باید مخازن را با خاک رس می پوشاندند. یک لایه رسوب برای ریشه گیاهان مورد نیاز بود مجموعه این گیاهان و درختان و درختچه های کاشته شده در نزدیکی مخازن بر آب سایه انداخته، آن را خنک می کردند، مانع تخریب شده و از رشد جلبک ها جلوگیری می کردند. مایاها معمولاً در نزدیکی لبه‌های مخزن اقامتگاهی نمی‌ساختند، بنابراین آلودگی از طریق زمین‌های کارستی تراوش نمی‌کرد. شواهدجمع‌آوری‌شده از چندین شهر دشت جنوبی نشان می‌دهد که مخازن مایا به‌عنوان تالاب‌های ساخته‌شده، آب آشامیدنی را برای بیش از ۱۰۰۰ سال برای مردم تامین می‌کردند و تنها زمانی که شدیدترین خشکسالی‌ها بین سال‌های ۸۰۰ تا ۹۰۰ میلادی در منطقه رخ داد، با شکست مواجه شدند. اتکای بیش از حد مایاها به مخازن آنها را به شدت در مقابل خشکسالی آسیب پذیر نموده و راه دیگری برای تأمین آب در دسترس نداشتند.شاید از نظر سطح فناوری عصرما با عصر تمدن‌هایی چون مایا قابل قیاس نباشد اما روندهای فعلی آب و هوا نیازمند به همکاری همه علوم و استفاده از دستاوردها و تجربیات بشری است. اگرچه بسیاری از رویکردهای مشابه مایاها مانند اتکای به مخازن مطلوب نیست اما برخی از تجربیات بشری مانند استفاده از گیاهان آبزی برای بهبود و حفظ کیفیت آب بویژه در تالاب‌ها و آب انبارها به طور طبیعی قابل توجه است. / منبع
